اسلام آباد -11 جون (اي پي پي) ناڻي ۽ محصولن واري وفاقي وزير مفتاح اسماعيل چيو آهي، ته عالمي ۽ ملڪي حالتن جي روشني ۾ مشڪل حالتن ۾ نئين مالي سال لاءِ متوازن بجيٽ پيش ڪئي آهي، جنهن ۾ عام ماڻهو کي رليف ڏيڻ تي توجهه ڏني وئي آهي، پهريون هدف مالياتي استحڪام ۽ ٻيو غريب عوام کي رليف ڏيڻ آهي. پاڪستان باوقار ملڪ آهي ۽ اسان کي پنهنجي معيشت کي سنڀالڻو پوندو. اهڙي سياست جو ڪو به فائدو ناهي، جنهن جو ملڪ کي نقصان ٿئي. اسان ملڪي مفاد ۾ ڏکيا فيصلا ڪري رهيا آهيون ۽ ڪنداسين. هڪ لک کان وٺي 2 لک ماهوار آمدني رکندڙ شهرين کي ٽيڪس جي شرح گهٽ رکي وئي آهي. وڌيڪ آمدني رکندڙ گروپن لاءِ ٽيڪس جي شرح وڌائي وئي آهي. 25 لک جي ويجهو دڪاندارن کي ٽيڪس نيٽ ورڪ ۾ آڻڻ جو فيصلو ڪيو آهي، ان لاءِ فڪسڊ ٽيڪس جي شرح مقرر ڪئي آهي. يوٽيليٽي اسٽورن تي سمورو سال اٽو، گيهه، کنڊ رعائتي اگهن تي موجود هوندا، زرعي پيداوار ۽ روانگي واپار ۾ واڌ حڪومت جي ترجيحن ۾ شامل آهي. بجيٽ قدمن ذريعي پاڪستان کي پائيدار اوسر واري شرح تي گامزن ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي. گذريل ڏينهن وفاقي وزير اطلاعات مريم اورنگزيب ۽ ناڻي واري مملڪتي وزير ڊاڪٽر عائشه غوث پاشا، چيئرمين ايف بي آر ۽ ناڻي واري سيڪريٽري سان پوسٽ بجيٽ پريس ڪانفرنس ۾ وفاقي وزير مفتاح اسماعيل چيو ته پاڪستان هن وقت ڏکئي گهڙي ۾ بيٺل آهي، ايترو ڳنڀير ۽ مشڪل وقت اڳ ۾ نه ڏٺو، بجلي ۽ گئس جي شعبن ۾ 2400 ۽ 1500 ارب رپين جي گردشي قرضن جو منهن ڏسڻو پئجي رهيو آهي، بجلي جي مد ۾ 1100 ارب رپين کان وڌيڪ جي سبسڊي ڏني وئي آهي، اسان کي انهن مسئلن کي حل ڪرڻو پوندو ۽ بدعنواني جو خاتمو ڪري گجلي ۽ گئس جي شعبي جي نقصانن کي گهٽ کان گهٽ ڪرڻو پوندو، جيڪڏهن انهن مسئلن کي حل نه ڪيو ويو ته معيشت ايترو بار برداشت نه ڪري سگهندي. ناڻي واري وفاقي وزير چيو ته پاڪستان هڪ باوقار ملڪ آهي، اسان کي پنهنجي معيشت کي سنڀالڻو پوندو، بجلي جي ٽرانسميشن لائين ۾ خرابيون ۽ بل وصولي ۾ مسئلن جو منهن ڏسڻو پئجي رهيو آهي. ناڻي واري وزير چيو ته هلندڙ سال گئس تي 400 ارب رپين جي سبسڊي ڏني وئي آهي. صرف ايس اين جي پي ايل جو 200 ارب رپين جو نقصان ٿيو آهي. اڳوڻي حڪومت بجلي ۽ گئس جي شعبي ۾ مسئلن کي حل ڪرڻ جي ڪوشش نه ڪئي. ايل اين جي وقت تي نه خريدڻ سبب مشڪلاتن جو منهن ڏسي رهيا آهيون ۽ ان جي نتيجي ۾ لوڊ شيڊنگ ۾ پڻ واڌ ٿي آهي. وفاقي وزير چيو ته مسئولن باوجود گئس جي کوٽ سبب ڪنهن فيڪٽري کي بند ٿيڻ نه ڏينداسين. وفاقي وزير چيو ته گئس ۽ بجلي ۾ زرتلافي ڏيڻ جو مطلب پنهنجو پاڻ کي سبسڊي ڏيڻ آهي. حڪومت پيٽروليم شين جي قيمتن ۾ جڏهن اضافو ڪيو ته ڪوشش ڪئي ته 40 هزار کان گهٽ آمدني رکندڙ ماڻهن کي 2000 رپيا ماهوار جي حساب سان سبسڊي ڏني وڃي. اسان انتظامي طور ملڪ کي ٺيڪ ڪنداسين، نه ته اسان جي معيشت هلي نه سگهندي. پاڪستان هڪ ايٽمي ملڪ آهي ۽ اسان هن ملڪ کي سڌارينداسين. اهڙا خرچ نٿا ڪري سگهون. اهڙي سياست جو ڪهڙو فائدو جنهن سان ملڪ کي نقصان ٿئي، اسان ملڪي مفاد ۾ مشڪل فيصلا ڪري رهيا آهيون ۽ ڪنداسين. ناڻي واري وزير چيو ته بجيٽ ۾ صاحب ثروت ماڻهن تي ٽيڪس جو ڪجهه بار وجهڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. ان جي ابتڙ عام پاڪستاني ۽ گهٽ آمدني وارن ماڻهن کي محدود وسيلن اندر رهندي رليف فراهم ڪرڻ لاءِ قدم کنيا ويا آهن. وفاقي وزير چيو ته هن بجيٽ ۾ 4900 ارب رپين جو خسارو آهي، عمران خان ملڪي تاريخ جا 4 وڏا خسارا ڪيا آهن. لياقت علي خان کان وٽ ناصر الملڪ تائين جيترا به وزيراعظم گذريا آهن، انهن ملي جيترو قرض کنيو، ان جو 80 سيڪڙو عمران خان 4 سالن ۾ ورتو آهي. اسان کي جاري مالي سال ۾ 3950 ارب رپين جي قرضن جي ادائگي ڪرڻي آهي، جڏهن ته 2018ع ۾ جڏهن اسان حڪومت ڇڏي هئي ته ان وقت پرڏيهي قرضن جي مد ۾ 1499 ارب رپين جي ادائگي ڪئي. ناڻي واري وزير چيو ته وفاق وٽ وسيلا محدود آهن. هلندڙ سال ٽيڪسن جو هدف 7004 ارب رپيا مقرر ڪيو آهي، جنهن مان 4000 ارب رپين جي لڳ ڀڳ صوبن وٽ هليا ويندا. وفاقي حڪومت سبسڊيز کان علاه گلگت بلتستان، آزاد ڪشمير ۽ ملڪ جي گهٽ ترقي يافته علائقن ۾ ترقياتي منصوبن ۽ عوامي فلاحي بهبود لاءِ پڻ فنڊ فراهم ڪندي آهي. هن چيو ته اسان جا اڪثر مسئلا بدانتظامي سبب پيدا ٿين ٿا، جنهن جو خاتمو ڪرڻو اهي. هلندڙ سال نان ٽيڪس روينيو جو هدف 2000 جي ويجهو آهي. هن چيو ته وفاقي حڪومت خرچن ۾ 3 سيڪڙو گهٽتائي ڪئي آهي. ان کان علاوه سبسڊيز ۾ پڻ گهٽتائي ڪئي آهي. ڪوشش ڪئي وئي آهي ته هدف تي ٻڌل سبسڊيز ڏني وڃي. ناڻي واري وزير چيو ته بينظير انڪم سپورٽ پروگرام جو بجيٽ 100 ارب رپيا وڌايو ويو آهي. هن وقت دنيا ۾ مهانگائي بلند ترين سطح تي آهي، جنهن جا اثر ملڪ تي پڻ پئجي رهيا آهن. ان جي روشني ۾ ڪوشش ڪئي وئي آهي ته اميرن تي وڌيڪ بوجهه وڌو پيو وڃي. هن وقت عالمي مارڪيٽ ۾ پام آئل جي قيمت 1700 ڊالر في ٽن جي لڳ ڀڳ آهي. وزيراعظم ڪالهه انڊونيشيا جي صدر سان ڳالهايو، صنعتن ۽ پيداوار وارو وزير انڊونيشيا جو دورو ڪري رهيو آهي ته جيئن کاڄرو تيل جي رسد کي هموار رکيو وڃي. هن چيو ته حڪومت نئين مالي سال جي بجيٽ ۾ تيلدار ٻجن تي ڪيتريون ئي رعايتون ڏنيون آهن، ان مقصد لاءِ 20 ارب رپين جو پئڪيج ڏنو ويو آهي. حڪومت تيلدار ٻجن جي ملڪي پيداوار ۾ اضافي لاءِ قدم کڻي رهي آهي ۽ توقع آهي ته اسان هڪ ارب ڊالر تائين جي آئل سيڊز خود پيدا ڪنداسين. ناڻي واري وزير چيو ته نئين مالي سال جي بجيٽ ۾ پرسنل انڪم ٽيڪس کي گهٽ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي. هڪ لک کان وٺي ٻه لک ماهوار آمدني رکندڙ شهرين تي ٽيڪس جي شرح گهٽ رکي وئي آهي، جڏهن ته ان کان وڌيڪ آمدني رکندڙ گروپن لاءِ ٽيڪس جي شرح وڌائي وئي آهي. حڪومت 25 لک جي ويجهو دڪاندارن کي ٽيڪس نيٽ ورڪ ۾ آڻڻ جو فيصلو ڪيو آهي، انهي لاءِ فڪسڊ ٽيڪس جي شرح مقرر ڪئي وئي آهي. بجيٽ تي بحث دوران ميمبرن جي راءِ سان ڪجهه قدمن ۾ معمولي ردوبدل ٿي سگهي ٿي ۽ جيڪا به ڪمي آهي ان کي پورو ڪرڻ جي ڪوشش ڪنداسين. وفاقي وزير چيو ته ٽيڪس چوري روڪڻ لاءِ قدم کنيا ويندا. 30 ارب جي ويجهو ٽيڪس ليڪيجز تي قابو پائڻ جي ڪوشش ڪنداسين. چيئرمين ايف بي آر عاصم احمد ان موقعي تي چيو ته ٽيڪس چوري جي ازالي لاءِ ايف بي آر ٽيڪنالاجي جو استعمال ڪري رهي آهي، جنهن جي دائري ڪار ۾ واڌ ڪئي ويندي. ٽريفڪ اينڊ ٽريس نظام جي دائريڪار ۾ پڻ واڌ ڪئي پئي وڃي. ناڻي واري وزير چيو ته حڪومت بچت ۽ ڪفايت شعاري لاءِ قدم کڻي رهي آهي. نئين مالي سال جي وفاقي بجيٽ ۾ وفاقي حڪومت جي خرچن ۾ گهٽتائي آندي وئي آهي. اهڙي طرح وزارتن ۽ ڊويزنن جي خرچن ۾ پڻ گهٽتائي ڪئي آهي. وفاقي وزير چيو ته پگهارن ۽ پينشن ۾ اضافي جو بار 200 ارب رپيا پوندو جنهن لاءِ وسيلا فراهم ڪيا ويندا. ان موقعي تي ناڻي واري سيڪريٽري چيو ته پگهارن ۾ 15 سيڪڙو واڌ 2017ع جي بنيادي پگهارن جي اسڪيل تي لاڳو هوندو. بجيٽ جو دستاويز حقيقي آهي، ان ۾ ڪا به لڪيل ڳالهه ناهي. ناڻي واري وزير هڪ سوال جي جواب ۾ چيو ته نئين ٽيڪس قدمن جو ڳاڻيٽو 440 ارب رپيا آهي. ۽ ناڻي اوسر جو هدف حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پئي وڃي، جيڪا بئنڪ ۽ مالياتي ادارن، هارين، ننڍن واپارين، ڪاروبارين، عورتن ۽ نوجوانن کي قرض ڏنا ويندا ته انهن بئنڪن تي ٽيڪس جي شرح گهٽ ٿيندي. نجڪاري بابت وفاقي وزير چيو ته 10 کان 12 وڏا سرڪاري ڪاروباري ادارا آهن جن ۾ 2 گئس ۽ 8 بجلي جون ڊسٽري بيوشن ڪمپنيون آهن. انهن ادارن کي نجڪاري طرف وٺي وڃي رهيا آهيون، ان حوالي سان بهتر منصوبابندي هئڻ گهرجي ۽ حڪومت ان حوالي سان پنهنجو ڪردار ادا ڪندي. ناڻي واري وزير چيو ته اي او بي آءِ جا مسئلا حل ڪيا ويندا. اڳوڻن ضم ٿيل ضلعن تي ڪو به ٽيڪس نه لڳايو ويو، گذريل حڪومت 2018ع ۾ اڳوڻي فاٽا تي ٽيڪس لڳايا، پر شوڪت ترين 2021ع ۾ ان کي ختم ڪري ڇڏيو هو. ناڻي واري وزير چيو ته ان جي اها ترجيح ناهي ته هو اڳوڻي حڪومت خلاف ڪيس قائم ڪري. عمران خان ۽ ان جي ٽيم نااهل هئي، ۽ ان جا گهڻا ماڻهو گهوٻين ۾ ملوث آهن. رنگ روڊ، ڪڻڪ، کنڊ جي قيمتن تي روانگي واپار ۽ مهانگائي اگهن ۾ گهرائڻ، توشا خانا جا تحفا وڪڻڻ سميت ڪيترائي ڪيس آهن، پر جيڪڏهن مان ناڻي واري وزير جي حيثيت سان ڪم ڇڏي ان جي پٺيان لڳي وڃا ته منهنجو ڪم ڪير ڪندو. هڪ سوال جي جواب ۾ ناڻي واري وزير چيو ته نواز شريف 9 – 10 سال وزيراعظم رهيو. نواز شريف هن مدي ۾ جيترو قرض ورتو، عمران خان ان کان ڪيترائي ڀيرا وڌيڪ قرض کنيو. هن چيو ته عالمي ۽ ملڪي حالتن جي روشني ۾ مشڪل صورتحال جو منهن ڏسڻو پئجي رهيو آهي، پر اسان جو پهريون هدف مالياتي استحڪام ۽ ٻيو غريب عوام کي رليف ڏيڻ آهي. سستو پيٽرول ۽ ڊيزل اسڪيم تحت گهٽ آمدني وارن گهراڻن کي ماهوار 2000 رپين جي معاونت فراهم ڪئي پئي وڃي. بينظير انڪم سپورٽ پروگرام مان فائدو حاصل ڪندڙن کي اها رقم ملي رهي آهي، ان کان علاوه سروي ۾ جيترا به ماڻهو شامل آهن اهي 786 تي شناختي ڪارڊ نمبر موڪلي هلندڙ مهيني کان ان مان فائدو حاصل ڪري سگهن ٿا. ان کان علاوه يوٽيليٽي اسٽورن تي سڄو سال سستو اٽو، کنڊ فراهم ڪئي ويندي. هڪ سوال جي جواب ۾ ناڻي واري وزير چيو ته ايف بي آر ڪيسن ۽ تڪرارن جي حل ڪرڻ لاءِ ڪي ڊي آر سي جو نظام جوريو آهي، اهو هڪ سٺو طريقيڪار آهي، جن صنعتڪارن ۽ ايف بي آر خلاف ڪيس ڪيا آهن، اهي واپس وٺن. حڪومت پڻ پنهنجا ڪيس واپس وٺندي ۽ اي ڊي آر سي جي پليٽ فارم ذريعي متوازن فيصلا ڪيا ويندا. وفاقي وزير چيو ته وزيراعظم اين ايف سي جي اجلاس جي هدايت ڪئي آهي، اها حقيقت آهي ته ضم ٿيل ضلعن سبب ڪي پي ڪي جي آبادي وڌي آهي، پر اها ڳالهه افسوس جوڳي آهي، ته قومي اقتصادي ڪائونسل جي اجلاس ۾ خيبر پختونخواه جو وڏو وزير نه آيو، هن کي اجلاس ۾ اچڻ گهرجي ها. ناڻي واري وزير چيو ته ملڪ جي 37 سيڪڙو ماڻهن جي آمدني 35 کان 40 هزار رپين تائين آهي، وزيراعظم کي عوامي مشڪلاتن جي خبر آهي، هو سچ ۾ غريب عوام لاءِ سوچي ٿو. هن چيو ته اڳوڻي حڪومت بجلي جي 3 پيداواري يونٽن تي ڪا به اڳڀرائي نه ڪئي ۽ نه ئي ان کي پئسا ڏنا ويا، جيڪڏهن اهي پلانٽس هلن ها ته اڄ لوڊ شيڊنگ نه ٿئي ها. هن چيو ته وفاقي بجيٽ م حڪومت، زراعت ۽ زرعي پيداوار جي ترقي تي خاص ڌيان ڏئي رهي آهي. ان کان علاوه روانگي واپار کي پڻ وڌايو پيو وڃي. بجيٽ م سڄي ملڪ ۾ تعمير ۽ ترقي جي منصوبن کي شامل ڪيو ويو آهي. ڇاڪاڻ ته ان سان روزگار جا موقعا وڌندا، اسان سمجهون ٿا ته قومون اسپتالن، اسڪولن، شاهراهن ۽ بنيادي ڍانچي جي تعمير سان بڻجنديون آهن. مملڪتي وزير ڊاڪٽر عائشه غوث پاشا ان موقعي تي چيو ته حڪومت مشڪل حالتن ۾ متوازن بجيٽ ڏني آهي، بجيٽ ۾ مختلف شعبن م سڌارن لاءِ قدم کنيا ويا آهن جن جو بنيادي مقصد پاڪستان کي پائيدار اوسر واري راهه تي گامزن ڪرڻ آهي، حڪومت ڪوشش ڪئي آهي ته مشڪل حالتن ۾ عام ماڻهو تي گهٽ بار وڌو وڃي ۽ عام ماڻهو کي مهانگائي جي اثرن کان محفوظ رکيو وڃي. ان مقصد لاءِ اٽو، گيهه، کنڊ رعائتي اگهن تي فراهم ڪرڻ لاءِ قدم کنيا ويا آهن. پيٽرول ۽ ڊيزل جي سبسڊي جي مد ۾ 8 ڪروڙ ماڻهن کي 2000 رپيا ماهوار فراهم ڪيا پيا وڃن. زرعي شعبي کي رليف ڏنو ويو آهي ته جيئن ملڪي پيداوار ۾ واڌ ڪري کاڌي پيتي جي شين کي گهرائڻ گهٽ ڪيو وڃي. هن چيو ته بجيٽ ۾ ڪو به اضافي يا سڌو سنئون ٽيڪس نه لڳايو ويو آهي، جيڪي نوان ٽيڪس لڳايا ويا آهن، اهي اميرن ۽ سرندي وارن ماڻهن لاءِ آهن. پراپرٽيز ۽ غيرپيداواري اثاثن کي ٽيڪس نيٽ ورڪ ۾ آندو ويو آهي. دنيا هن وقت سپر سائيڪل مان گذري رهي آهي، اسان عالمي حالتون تبديل نٿا ڪري سگهون ٿا، پر اسان ڪوشش ڪري سگهون ٿا ته مهانگائي گهٽ کان گهٽ ڪيون. پي ايس ڊي پي کي وڌائڻ لاءِ بنيادي مقصد اهو ئي آهي ته روزگار جا وڌ کان وڌ موقعا فراهم ٿين. هڪ سوال تي هن چيو ته پيٽروليم شين جي کپت ۽ امپورٽ ڪرڻ کي گهٽائڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي. جڏهن پيٽرول جي قيمت گهٽائي وئي هئي ته ان وقت طلب تمام گهڻي وڌي وئي هئي. پيٽرول ۽ ڊيزل جي قيمتن م اضافي سان طلب ۾ گهٽتائي ايندي.
